ثبت شده توسط فاطمه محمد کریمی | ثبت: 2020-09-08 11:56:07.0 | ویرایش: 2022-11-21 15:54:45.0 | دسته بندی: 250k
سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در راستای وظایف سازمانی، نقشه های زمین شناسی و گزارش های توصیفی مرتبط با نقشه ها را در مقیاس 250 هزارم تهیه نموده است. گزارش حاضر، خلاصه ای از گزارش نقشه زمين شناسي ورقه 1:250000 قم به منظور شناخت کلی از محدوده مطالعاتی می باشد. همچنین دریافت و خرید لایه های رقومی و رکوردهای اطلاعاتی تکمیلی این برگه از طریق سامانه فراداده و سرویس کاتالوگ به آدرس http://csw.ngdir.ir قابل دسترس است.
گزارش نقشه 1:250000 قم
محدوده نقشه زمين شناسی 1:250000قم با مختصات جغرافیایی طول 34 درجه تا 35 درجه عرض شمالی و 49 درجه و 30 دقیقه تا 51 درجه طول شرقی، در پهنه رسوبی و ساختاری ایران مرکزی جای گرفته است.
چینه شناسی
واحد سنگی پرمین قدیمی ترین سنگهای رخنمون یافته در سطح این منطقه است. این واحد در جنوب خاوری ورقه برونزد دارد و گسترش آن بسیار محدود است و شامل سنگ آهك متبلورخاكستری روشن است. در بخش پائین آن لایه های ماسه سنگ، ماسه سنگ كوارتزیتی گسترده شده اند و ستبرای این واحد سنگی نزدیك به 500 متر است. رابطه این واحد با واحدهای جوان تكتونیكی است. فسیل های كمی در آن یافت می شوند که عبارت اند از:
Hemgordivs sp.
Pachyphloia iranica, Archaediscus sp.
همبری این واحد سنگی با تریاس همساز بوده و در منطقه جنوب خورهن قابل مشاهده می باشد.
جنوب روستای نینه بر روی سنگهای کربناته پرمین، برونزدی از دولومیتهای بلورین دیده می شود که بصورت ضخیم لایه و با رنگ خاکستری روشن مشخص می باشد، همبری این واحد با سنگهای جوانتر اساساً گسله است.
واحد سنگی تریاس پایینی شامل سنگ آهکهائی با لايه بندی خوب و تا حدودی بلـورين به رنگ سفيد تا خاکستری بـا آثار فسيلی در بخشهای بالائی است که ضخامتی در حدود 220 متر دارد. همبری بخش¬های پائين اين واحد با واحدهای قديمی تر پوشيده و يا گسله است. در داخل این واحد سنگی آثاری از خرده فسیل ها دیده می شود که همراه با سنگ آهک متبلور شده سفید تا خاکستری می باشند. واحد تریاس بالایی شامل شيلهای خاکستری رنگ همراه با ميان لايه های ماسه سنگ و آهک ماسه ای با ضخامت حدود 1050 متر است که با سازند نايبند هم ارز بوده و بخشهای بالائی با نهشته های ژوراسيک زيرين برخورد گسله دارند. اين بخش با توجه به وجود فسيلهای آمونیت ها و دوکفه ایها در آن به ترياس پسين تعلق دارد.
واحد سنگی ژوراسیک پایینی شامل شیلهای ماسه ای و یا سیلتی همراه با میان لایه های ماسه سنگی به رنگ سبز تیره یا خاکستری تیره است و بطور گسترده ای دراطراف روستای نینه و شمال خاوری روستای راونج برونزد دارد. در جنوب روستای نینه مرز پایینی واحد شیلی با دولومیتهای تریاس گسله است تا آنجا که در این محل حتی رسوبات قاعده ای ژوراسیک در این محل برونزد ندارد، لیکن با مطالعه مناطق دیگر همبری واحد سنگی تریاس بالایی با واحد سنگی ژوراسیک تحتانی پیوسته و همساز دیده شده است. بطور تقریبی این واحد 1500 تا 2000 متر ضخامت دارد. از نظر موقعیت چینه ای و رخساره سنگی این واحد را می توان هم ارز سازند شمشک دانست. در ژوراسیک بالایی لایه هایی از سنگ آهک یا سنگ آهک دولومیتی به رنگ خاکستری روشن برونزد دارد. مرز بالایی واحدهای ژوراسیک با یک ناپیوستگی زاویه دار (دگرشیبی) در زیر ته نشستهای کرتاسه زیرین قرار دارد.
واحد کربناته کرتاسه در جنوب خاوری منطقه بصورت هم شیب بر روی کنگلومرای قاعده ای کرتاسه قرار می گیرد، در شرق روستای راونج بصورت گسله و یا همراه با کنگلومرای قاعده ای بر روی واحد شیلی ژوراسیک دیده می شود. این واحد ابتدا با لایه هایی از سنگ آهک مارنی اوربیتولین دار، به رنگ کرم با لایه بندی نازک تا میانه آغاز و به طرف بالا بتدریج به لایه هایی از سنگ آهک و سنگ آهک اگزوژیرادار و اینوسراموس دار با رنگ خاکستری تیره، بصورت ضخیم لایه تا توده ای تبدیل می¬شود و بطور کلی نزدیک به 1000 متر ضخامت دارد. در بخشهای خاوری منطقه مجموعه های دگرگونی ازکوارتزیت، سنگ آهکهای اسلیتی و اسلیت به سن ژوراسیک _کرتاسه قرار دارند.
در اواخر کرتاسه و آغاز ترشیری جنبشهای زمین ساختی جدید سبب چین خوردگی، بالا آمدگی و تشکیل برجستگیهای تازه می¬گردد، فرسایش شدید پیامد این حرکات منجر به تشکیل ته نشستهای آواری قاعده ترشیری شده که بصورت دگر شیب بر روی برونزد های کهن تر قرار دارند. کهن ترین رسوبهای ترشیری در منطقه متعلق به ائوسن آغازی است و هیچگونه اثری از ته نشستهای پالئوسن وجود ندارد.
رسوبات ائوسن به صورت ناهمساز بر روی نهشته های کرتاسه قرار می گیرند. رسوبات ائوسن در قم شامل لایه های آذر آواری با میان لایه های سنگ آهکی نومولیت دار، گدازه های بازالتی، توف ایگنمبریتی و کریستال توف شیشه ای با ترکیب ریولیتی تا داسیتی و مارن توفی است. نهشته های ائوسن در شمال شهرستان تفرش، نزدیکی کوه گلستان و در خاور شهرستان آشتیان برونزد دارند. سنگ های نفوذی گابرو، گرانودیوریت، کوارتز دیوریت و سینیت در مناطق سیاه کوه و شمال راوج بیرون زدگی دارند.
در اواخر ائوسن و اوایل اولیگوسن جنبشهای زمین ساختی سبب چین خوردگی و خروج از آب و پدیدار شدن یک محیط قاره ای می گردد. سپس فرسایش شدید ارتفاعات سبب تشکیل ته نشستهای آواری سازند قرمز زیرین شده است. سازند قرمز زیرین در آغاز از مارنهای با رنگهای قرمز، سبز، سبز متمایل به کرم با دانه های با ابعاد سیلت تا ماسه و رگه ها یا افق های فراوانی از گچ و نمک پدیدار شده است و در ادامه شامل تناوبی از شیل های قرمز و آبی رنگ حاوی رگه های از ژیپس، مارن های کرم متمایل به سفید با میان لایه هایی از شیل های سیلتی خاکستری رنگ به همراه مارن ماسه ای قرمز رنگ و افق هایی از ماسه سنگهای خیلی ضخیم است. رسوبات الیگوسن در مناطق شرق کرد آباد و شمال دستجرد و روستای خانک رخنمون دارند.
واحدهای الیگوسن نشان دهنده آغاز پیشروی دریا در الیگوسن تا اواخر میوسن زیرین است که هم ارز سازند قم به شمار می آیند. این واحد از گسترشی زیاد برخوردار است و دربرگیرنده سنگ آهک، مارن، ماسه سنگ، شیل و گچ و در برخی نقاط سنگهای آتشفشانی است. سازند قم دربردارنده پوسته های دوکفه¬ای، مرجان ها، خارپوست و شکم پایان است و بیشترین ستبرای آن، در نزدیکی های روستای خورآباد و قشلاق دوچاه، 1300 متر برآورده می شود. مرز زیرین سازند قم با ناپیوستگی بر روی انباشته های سازند قرمز زیرین جای دارد و خود به گونه پیوسته و هم شیب توسط سازند قرمز بالایی پوشیده شده است. سن سازند قم الیگومیوسن تعیین شده است که این رسوبات در جنوب کهک گزارش شده اند. دیوریت، گرانیت و گرانودیوریت از سنگ های نفوذی این دوره هستند که به شکل دایک و سیل در سنگهای منطقه جایگیر شده اند.
در اواخر میوسن با پسروی دریا رسوبات پلیوسن قرار می¬گیرند. این نهشته ها از سنگهای آذر آواری تیره رنگ با ترکیب حد واسط تشکیل شده است. سنگهای آذر آواری عموما از نوع توف با ترکیب داسیت تا آندزیتی می باشد. نشستهای سازند قرمز بالایی با ناپیوستگی هم شیب در زیر رسوبهای کنگلومرایی پلیوسن قرار می گیرد، این واحد از لایه های کنگلومرا با میان لایه های ماسه سنگی و رسی تشکیل شده است. قطعات کنگلومرا بیشتر از سنگهای آتشفشانی ائوسن، ته نشستهای اولیگو- میوسن و سنگهای آتشفشانی میوسن و پلیوسن می باشد. با توجه به موقعیت چینه ای و رخساره سنگی می توان این واحد را معادل سازند هزار دره دانست.
نهشته های کواترنر شامل آبرفت های جوان، پادگانه های آبرفتی و مخروط افکنه های کهن و تپه های شنی تشکیل شده است که در اطراف اراک و قم و جنوب علی آباد برونزد دارند.
زمین شناسی اقتصادی
در ورقه مورد بررسی کانیهای اقتصادی زیر پدید آمده اند:
از معادن فلزی می توان سرب-روی و آهن را نام برد. کانی سازی مس بصورت آثار پراکنده مالاکیت و کالکوپیریت در سنگهای آتشفشانی ائوسن و میوسن ملاحظه می گردد و همچنین معادن غیر فلزی نظیر باریت، گچ، نمک و سنگ لاشه در این منطقه مشاهده می شود.
