ثبت شده توسط کیانا کیانی | ثبت: 2020-09-06 10:55:15.0 | ویرایش: 2022-11-22 14:18:08.0 | دسته بندی: 250k
سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در راستای وظایف سازمانی، نقشه های زمین شناسی و گزارشهای توصیفی مرتبط با نقشه ها را در مقیاس 250 هزارم تهیه نموده است. گزارش حاضر، خلاصه ای از گزارش نقشه زمين شناسي ورقه 1:250000 بیرجند به منظور شناخت کلی از محدوده مطالعاتی می باشد. همچنین دریافت و خرید لایه های رقومی و رکوردهای اطلاعاتی تکمیلی این برگه از طریق سامانه فراداده و سرویس کاتالوگ به آدرس http://csw.ngdir.ir قابل دسترس است.
گزارش نقشه 1:250000 بیرجند
این چهار گوشه در پهنه ساختاری شرق ایران قرار دارد. منطقه بیرجند دارای طولهای 58 درجه و 30 دقیقه تا 60 درجه خاوری و عرضهای 32 تا 33 درجه شمالی می باشد.
چینه شناسی
رسوبات کربنیفر قدیمیترین واحد سنگی این منطقه است که از شیل و سنگ آهک نازک لایه سازند سردر تشکیل شده است. رخنمون اندک این واحد در شمال خیرم دیده می شود.
نهشته های پرمین با همبری ناهمساز بر روی واحد کربنیفر منطقه قرار می گیرند. این واحد سنگی شامل رسوبات سنگ آهک است که در بخش بالائی آن دولومیتی دیده می شود و معادل با سازند جمال می باشد. این رسوبات در شمال خیرم (شمال باختری ورقه مورد مطالعه) رخنمون اندکی دارند.
رسوبات مزوزوئیک با همبری ناهمساز بر روی سازند جمال قرارمی گیرد. قاعده ی دوران مزوزوئیک با واحد سنگی تریاس آغاز می شود که متشکل از شیل قرمز رنگ، ماسه سنگ، سنگ اهک نازک لایه و دولومیت است. این رسوبات معرف سازند سرخ شیل و سازند دولومیتی شتری هستند. برونزد این رسوبات در شمال و باختر اودوله می باشد.
واحد سنگی ژوراسیک شامل رسوبات سازند شمشک (شیل ماسه ای به همراه بقایای گیاهی) و سنگ آهک قهوه ای-خاکستری االیتی می باشد. این رسوبات در خاور شرفعی رخنمون بسیار اندکی دارند.
کرتاسه پائینی:
شامل سنگ آهک االیتی خاکستری تیره همراه با درون لایه هایی ماسه سنگ و شیل می باشد که دارای سن نئوکومین می باشند. این نهشته ها در جنوب کوه رحمی برونزد دارند.
کرتاسه بالائی:
تنوع رسوبات در کرتاسه بالائی بسیار زیاد است. این واحد سنگی شامل رسوباتی عموما فوق بازی و اکثرا سرپانتینی شده، پیروکسنیت، پریدوتیت، لیستونیت ( کربنات افیولیتی )، دیاباز، گابرو، سنگ های اسپلیتی، رادیولاریت، شیل رادیولر دار، یک واحد آمیزه رنگین تفکیک نشده، فلیش، توف کنگلومرائی، ماسه سنگ، سنگ آهک گلوبوترونکانادار، فیلیت کوارتزی، شیست و اسلیت است. این رسوبات در مناطق چاه شیرین، جنوب ده نو و شمال و جنوب شهرستان بیرجند رخنمون نسبتا وسیعی دارند.
قاعده ی دوران سنوزوئیک با رسوبات پالئوسن آغاز می شود که به صورت پیوسته و تدریجی و در برخی جاها ناپیوسته بر روی نهشته های کرتاسه بالائی قرار گرفته است. نهشته های واحد سنگی پالئوسن از رسوبات تیپ فلیش، مارن و ماسه سنگ قرمز-خاکستری، سنگ آهک، سنگ آهک ریفی و کنگلومرا تشکیل شده است. این رسوبات به صورت تدریجی به رسوبات ائوسن پائینی تبدیل می شوند. رسوبات پالئوسن در حوالی شورستان، جنوب خاوری سربیشه و حوالی خوزان رخنمون دارند.
رسوبات ائوسن شامل سنگ آهک حاوی آلوئولینا و نومولیت، آندزیت دانه درشت قرمز-خاکستری، ماسه سنگ قرمز، مارن، سنگ های آتشفشانی، توف، مارن توفی، ایگنمبریت و ماسه سنگ می باشد، که در اطراف کوه کمرچارچینگ و حوالی هشتوگان و جنوب روستای مختاران رخنمون دارند.
ائوسن-الیگوسن: این واحد سنگی شامل کنگلومرا، ماسه سنگ، توف، برش آتشفشانی، آندزیت فرسوده، آگلومرا، ایگنمبریت، سنگ آهک، آندزیت داسیتی، گنبدهای آتشفشانی داسیتی، داسیتف توف داسیتی می باشد که با همبری ناهمساز بر روی واحدهای قدیمی تر قرار می گیرد. در خاور کوه رحمی، حوالی گورک، جنوب عباس آباد، باختر سهل آباد و شمال سیوجان رخنمون دارند.
الیگوسن: شامل رسوبات توف، مارن توفی، آندزیت بیوتیت دار، آندزیت آمفیبول دار، سنگ های آتشفشانی سیلیس دار، آندزیت پیروکسن دار و بازالت آندزیتی است که در اطراف کلات رود، حوالی دشت لوت و جنوب سرچاه شور برونزد وسیعی دارند.
واحد سنگی الیگومیوسن، شامل ریولیت و ریوداسیت است که اکثرا به شکل گنبدهای آتشفشانی هستند و در باختر خوسف و جنوب کلات شمس رخنمون اندکی دارند.
نهشته های نئوژن (میوسن-پلیوسن)، در منطقه بیرجند از کنگلومرای تیره رنگ، ماسه سنگ، سنگ های آتشفشانی عمدتا آندزیت، مارن، مارن توفی و سنگ آهک آب شیرین تشکیل می شود. در جنوب بورگان، خاور مختاران، اطراف سهل آباد و باختر خسرو آباد رخنمون دارند.
رسوبات عهد حاضر چهار گوشه بیرجند از سنگ ریزش، تراورتن، پادگانه های مرتفع، مخروط افکنههای قدیمی، پادگانه های پست، مخروط افکنه های جوان، دشت های شن و ماسه، پهنه های رسی، پهنه های نمکی (کویر)، تپه های ماسه ی بادی و آبرفت های سخت نشده تشکیل شده است. رسوبات این دوره به طور ناهمساز بر روی واحد های قدیمی تر قرار می گیرند. در اطراف نمک زار سهل آباد، اطراف مختاران، حوالی شهرستان بیرجند، جنوب کوه کمرچارچینگ و حوالی سر چاه شور و دشت لوت رخنمون بسیار گسترده ی دارند.
زون فلیش شرق ایران:
این زون شامل شیل، ماسه سنگ، فیلیت، شیل فیلیتی به رنگ کرم-قهوه ای، آندزیت دگرگون شده، سنگ آهک ماسه ای با تعدادی عدسی های ماسه سنگ نومولیت دار است و در حوالی سربیشه رخنمون دارند.
