ثبت شده توسط کیانا کیانی | ثبت: 2020-09-06 10:27:14.0 | ویرایش: 2022-11-22 14:44:13.0 | دسته بندی: 250k
سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در راستای وظایف سازمانی، نقشه های زمین شناسی و گزارشهای توصیفی مرتبط با نقشه ها را در مقیاس 250 هزارم تهیه نموده است. گزارش حاضر، خلاصه ای از گزارش نقشه زمين شناسي ورقه 1:250000 اهر به منظور شناخت کلی از محدوده مطالعاتی می باشد. همچنین دریافت و خرید لایه های رقومی و رکوردهای اطلاعاتی تکمیلی این برگه از طریق سامانه فراداده و سرویس کاتالوگ به آدرس http://csw.ngdir.ir قابل دسترس است.
گزارش نقشه 1:250000 اهر
ناحیه مورد مطالعه از نظر تقسیمات کشوری در استان آذربایجان خاوری و در باختر کوه سبلان واقع است، در ميان طول هاي 46 درجه و 30 دقیقه تا 48 درجه خاوري و عرضهاي 38 تا 39 درجه شمالي جاي گرفته است. و از نقطه نظر زمین شناسی در پهنه رسوبی ساختاری البرز آذربایجان جای دارد.
در بخش جنوبی منطقه به علت اینکه بیشتر رخنمونها را سنگهای رسوبی تشکیل داده اند دارای ساختمانهای تاقدیس و ناودیس بسیار مشخص است. در جنوب مهربان، ناودیس بسیار بزرگی از نهشته های نئوژن با محور شمال باختری-جنوب خاوری را میتوان مشاهده نمود، در ناحیه شمال این ناودیس بعلت اینکه نهشته ها بیشتر مارنی هستند، ساختمانهای مشخصی دیده نمی شود و رخنمونها تا اندازه ای هموار و کم ارتفاع می باشند. در جنوب شهرستان اهر رخنمونها مربوط به سنگهای آذرین است که بعلت داشتن مقاومت زیاد در برابر فرسایش بیشتر ارتفاعات اصلی را تشکیل میدهند.
چينه شناسی
به نظر می رسد قدیمی ترین واحد سنگی شامل گروکی، فیلیت، میکا شیست است. که بر روی این واحد واحدهای جوانتر به صورت ناپیوسته قرار گرفته، که این واحد در مناطق شمالی کلی بار و جنوب الله بارلو دیده می شود. سن آن به صورت دقیق مشخص نشده است.
سنگهای ژوراسیک و بخش زیرین کرتاسه متشکل از سنگهای ولکانیکی و مرمری می باشد، که مرز بالای آن پیوسته و مرز زیرین آن با واحد های قدیمی تر ناپیوسته می باشد. نهشته های ژوراسیک – بخش زیرین کرتاسه در مناطق لومه بالا، شمال کلی بار و جنوب کلاله رخنمون دارد.
واحدهای کرتاسه پائینی شامل سنگ آهک های اوربیتولین دار با میان لایه های مارن می باشد و بر اساس فسیل های موجود سن بارمین- آلبین برای آنها در نظر گرفته شده است، مرز پایینی آنها با واحد زیرین (ژوراسیک – کرتاسه) پیوسته و مرز بالایی آن با واحد کنگلومرایی مربوط به آلبین- تورونین ناهمساز می باشد. این رسوبات در مناطق کوه آیت تخته و رشته ارسباران رخنمون دارد.
واحدهای سنگی کرتاسه بالا (سنونین) دارای رخساره های متفاوتی در سطح منطقه می باشد و عموما شامل سنگهای مارنی و ماسه سنگ، کنگلومرا و سنگهای اتشفشانی دریایی، بهمراه سنگهای آهکی ریفی می باشند. کل این واحدها بصورت همساز بر روی واحد کرتاسه پائینی جای گرفته و همبری فوقانی آن با واحدهای پالئوژن در بعضی از نقاط همچون جنوب روستای قره دره پیوسته و در بعضی مناطق مانند اطراف روستای ملوک این مرز گاها همساز و در بعضی منطق ناهمساز می باشد همچنین در منطقه شمال خاور کلیبر بر روی واحدهای ولکانیکی زیر دریایی کرتاسه بالایی با یک ناهمسازی آشکار واحدهای تخریبی پالئوژن جای گرفته است. واحدهای کرتاسه بالایی در مناطق قسمتهای شمالی و غربی کلیبر با پراکندگی زیاد و کوه آیات تخته، رشته ارس باران رخنمون دارد.
واحدهای پالئوسن-ائوسن زیرین در سطح منطقه شامل سنگ های مارنی، سنگ آهک، ماسه سنگ، کنگلومرا، آندزیت می باشند. مرز بالایی این واحدها با ائوسن بالایی پیوسته است و مرز پایینی آنها با کرتاسه همانطور که در بالا ذکر گردید گاها به صورت پیوسته و یا ناپیوسته دیده می شود. این نهشته ها در مناطق شرق کلیبر، جنوب هریس، جنوب ملوک و اطراف اهر رخنمون دارد.
نهشته های ائوسن میانی و بالایی متشکل از بازالت، مارن های دارای نمولیت، داسیت و ایگنمبریت می باشد. که مرز پایینی آن با پالئوسن-ائوسن پیوسته و مرز بالایی آن با الیگوسن-میوسن در مناطقی بصورت پیوسته و در مناطقی همچون شمال شهرستان کلیبر ناپیوسته است. رسوبات ائوسن در مناطق شمال شرف آباد، شمال شرق و غرب لارود، شمال شرق و غرب اهر و جنوب هریس رخنمون دارد. در زمان الیگوسن فعالیتهای ولکانیکی بصورت گسترده در سطح منطقه حاکم شده که مجموعه هایی از سنگ های داسیتی، ریولیت و اگنیمبریت و گابرو ،گرانیت و سینیتها را می توان نام برد که بصورت واحدهای مجزا در سطح چهار گوش اهر دارای رخنمون می باشند.
واحدهای سنگی میوسن، متشکل از سنگ های کنگلومرا دارای ماسه سنگ، کنگلومرای قرمز، سیلت سنگ، ماسه سنگ با میان لایه های سیلتی مارنی دیده می شود، که همبری تحتانی آن با واحدهای ائوسن بالایی به صورت ناپیوسته و در مناطقی واحد تخریبی الیگومیوسن با همبری همساز بر روی واحد داسیتی متعلق به ائوسن جای گرفته است و مرز بالایی آن با پلیوسن نا پیوسته در نظر گرفته می شود. نهشته های میوسن در مناطق جنوب غرب و غرب اهر، اطراف مهد آبان و شمال کلیبر چای رخنمون دارد.
واحدهای سنگی پلیوسن متشکل از سنگ های تراکی آندزیتی، ایگنمبریت، کنگلومراهای دارای سیلت سنگ می باشد. همانطور که پیش از این گفته شد مرز پایینی با الیگوسن-میوسن به صورت ناپیوسته است و مرز بالایی آن با کواترنر گاها پیوسته و یا ناپیوسته است. این رسوبات در مناطق جنوب مشکین شهر، غرب روستای تریاک داغ، جنوب و غرب اهر رخنمون دارد. واحد های سنگی کواترنر مرز بالا و پایین آن پیوسته است و از رسوبات دریاچه ای تشکیل شده که در شرق هریس رخنمون دارد.
واحدهای کواترنر در سطح چهار گوش اهر شامل سنگهای ولکانیکی همچون آندزیتها و بازالتها میباشند که می تواند در اثر عملکرد مربوط به اواخر فاز کوهزایی آلپی پدید آمده باشد و همچنین از کنگلومرا و ماسه سنگ و سیلت سنگ آبرفتهای قدیمی و جدید تشکیل شده اند. واحدهای کواترنری در جنوب شهرستان مشکین شهر، اطراف شهرستان اهر، هریس و شرق روستای مهد آبان رخنمون دارند.
زمين شناسی اقتصادی
آثاری از کانی سازی مس رگه ای در حوالی روستای ویران گوتلار کندی دیده شده است.
سنگهای دربرگیرنده رگه های معدنی شامل تراکی آندزیت – تراکی بازالت های پرفیری ائوسن است. رگه ها شامل کالکوپیریت، پیریت و هماتیت است. در این ناحیه سنگها بر اثر محلولهای گرمایی دگرسان شده اند.
در حوالی روستای میرکوه سلطان واقع در جنوب باختری ورقه، آثاری از کانی سازی سرب بصورت گالن دیده شده است. رگه های مربوطه با ضخامت حدود چند سانتیمتر گدازه های داسیتی-تراکی آندزیتی نئوژن را قطع کرده است.
روانه های خاکستر پامیس دار بهمراه بمب های آتشفشانی با ترکیب ریوداسیتی-ریولیتی بهمراه توفهای شیشه ای در حوالی آبگرم قطورسوئی و ساربانلار برونزد دارد، که برای تهیه سیمان پوزولان، پوکه معدنی، قطعات پیش ساخته و آجرهای سیلیسی قابل استفاده است. سنگهای پیروکلاستیک این واحد در طی فاز انفجاری ایجاد شده و ذخیره مناسبی را تشکیل داده است.
بر اثر دگرسانی در نقاط مختلف ذخیره های پراکنده ای از کائولن، آلونیت، مونت موریونیت، کریستوبالیت و غیره بوجود آمده که ذیلا تشریح می گردد.
در حوالی روستای داش کسن و قوزلوجه و قطورسوئی گدازه های برشی آندزیتی و کنگلومرای تحت تاثیر محلولهای گرمایی بشدت دگرسان شده کانیهای آلونیت و کریستوبالیت بوجود آمده است. این سنگها در برخی موارد بشدت سیلیسی شده اند. در حوالی روستای چله خانه بر اثر دگرسانی گدازه های برشی و جریانهای گدازه ای با ترکیب آندزی بازالتی، سنگها برنگ سفید و زرد در آمده و کانیهای کوارتز، فلدسپات، کائولینیت، مونت موریونیت و میکا بوجود آمده است. در جنوب ناحیه و حوالی روستای قرخ بلاغ گدازه های برشی و کنگلومرای دگرسان شده و کانیهای کوارتز، کائولینیت و کریستوبالیت بوجود آمده، ولی میزان ذخیره کم است.
توده نفوذی مونزونیتی- کوارتز مونزونیتی و گدازه های پرفیری ائوسن نیز در بخشهای باختری ناحیه در برخی موارد دگرسان شده است.
بررسی سنگها با اشعه ایکس وجود کانیهای کریستوبالیت، تریدیمیت، کوارتز، آلونیت و در برخی نقاط کوارتز، کلسیت، فلدسپات، ژاروسیت، میکا، پیروفیلیت ایلیت و آناتاز را در سنگهای دگرسان شده تایید کرده است.
در سنگهای دگرسان شده نسبت به سنگهای توده نفوذی میزان آلکالن کمتر بوده و گرایش پتاسیک نشان میدهند و عناصر Ga ،La ،Sc ،Sn ،Sr ، V،Y ،Yb ، Zn،Zr ،B ،Ce ،Cu وSiO2 به نسبت بیشتر است.
سنگهای آتشفشانی شیشه ای و ابسیدین با ترکیب ریولیتی-تراکیتی در جنوب روستای میرکوه علی میرزا دیده شده است، که در برخی نقاط این سنگها پرلیتی شده و بهمراه آنها بخشهای دگرسان شده برنگی روشن دیده میشود. در بخشهای دگرسان شده مونت موریونیت، کریستوبالیت، فلدسپات، میکا، کوارتز، ایلیت و تریدیمیت وجود دارد. ضخامت ابسیدین، پرلیت و بخشهای دگرسان شده به حدود 10 – 12 متر میرسد.
